Het is geen geheim dat de Amerikaanse president Donald Trump zich graag bemoeit met buitenlandse zaken – vooral als het gaat om het beschermen van Amerikaanse belangen en het verdedigen ervan in de wereld. Maar zelfs met oog hierop is het opmerkelijk hoe openlijk hij momenteel de fossiele brandstof-energieoorlog voedt.
Bij het nastreven van de Nord Stream 2, een extra pijpleiding door de Baltische Zee, die Russisch gas rechtstreeks aan Duitsland levert, beweert Trump dat Duitsland een grote fout maakt en afhankelijk is van Russische gasleveringen. Als Duitsland zich blijft houden aan het gaspijplijnproject dreigt de VS sancties op te leggen.
Voor de VS is de oppositie tegen de Nord Stream 2 wegens één enkele reden: het wil zijn eigen gas in Duitsland en de rest van Europa verkopen die in de VS geproduceerd is door fracking en dan wel tegen de hoogst mogelijke prijzen. Dit zou natuurlijk veel moeilijker zijn met concurrentie van de Nord Stream 2. Dit komt omdat het relatief dure gas dat via fracking wordt geproduceerd nauwelijks kan concurreren met gas van andere leveranciers – vooral omdat Duitsland indirect milieuschade zou invoeren als het gas, die via fracking van de VS zal kopen.
De constructie van de Nord Stream 2 is inderdaad twijfelachtig en onnodig – hoewel om andere redenen. Duitsland importeert ongeveer een derde van zijn gasimport uit Rusland en zal dit aandeel verder vergroten door de extra gaspijpleiding aan te leggen. Duitsland verliest ook flexibiliteit in zijn gasaankopen als gevolg van de verplichtingen in verband met de bouw om gas via de pijpleiding de komende decennia te importeren.
Bovendien is de Nord Stream 2 onnodig op het gebied van energie en bedrijfsbeheer en, tot overmaat van ramp, schadelijk voor het milieu. Bovendien is de pijplijn politiek gevoelig. Zelfs de eerste leiding was erg duur en wordt in veel gebieden niet volledig gebruikt. Er zijn tal van andere transportroutes die gebruikt kunnen worden, zoals pijpleidingen die door Polen lopen.
Vloeibaar aardgas (LNG) wordt ook steeds belangrijker. In tegenstelling tot de voorspellingen van degenen die voor de pijpleiding stemmen, zou er zonder geen “gaskloof” zijn, integendeel. Er is momenteel een overaanbod aan gas op de internationale markt, ook veroorzaakt door het eerder genoemde Amerikaanse fracking-gas. Veel landen, waaronder in Europa, diversifiëren hun gas import, vooral door middel van vloeibaar gas, dat flexibel per schip getransporteerd kan worden.
Alleen Duitsland heeft tot nu toe afgezien van de bouw van een LNG-terminal en heeft in plaats daarvan besloten de Nord Stream-pijpleiding uit te breiden. Dit is een dure strategie en zal de consumentenprijzen opdrijven – hoewel de exploitanten van de pijpleiding natuurlijk het tegenovergestelde beweren. De Europese gasvraag zal afnemen, aangezien het halen van de Parijse klimaatdoelstellingen een volledige koolstofarme economie betekent – en dus ook van de energie-industrie. Nadat steenkool is uitgefaseerd, wordt gas uitgefaseerd.
Het is waar dat gas een rol in de mobiliteit zal spelen, tijdens de overgangsperiode, zowel voor elektriciteitsproductie als voor warmteproductie en brandstof. Gas wordt echter vaker en meer vervangen door klimaatneutrale energieën. Aardgas concurreert al met hernieuwbare energiebronnen. Hernieuwbare energiebronnen worden steeds goedkoper en hun aandeel in de energiemix zal blijven toenemen.
De Nord Stream 2 zal de marktflexibiliteit verminderen en de afhankelijkheid van gasleveringen uit Rusland vergroten, en zal tientallen jaren worden gekoppeld aan relatief dure gasimporten. Dit is in overeenstemming met de doelstellingen van de Europese Energie-unie. In het kader van de energie-unie heeft de EU zich ten doel gesteld het aandeel van de Russische gasvoorziening te verminderen en zich te concentreren op meer flexibiliteit en vloeibaar gas.
De aanleg van een dergelijke pijpleiding zal de overstap naar hernieuwbare energie belemmeren en de consument veel kosten. Een dergelijke kostbare aanleg van pijpleidingen zal alleen zijn vruchten afwerpen als deze gedurende vele decennia op volle capaciteit wordt gebruikt en het gas tegen hoge prijzen wordt verkocht.
Er zijn veel andere pijpleidingen die ook gebruikt kunnen worden om aan de dalende vraag van gas in Europa te voldoen. Duitsland zou er goed aan doen de ommekeer van energie te versnellen door de binnenlandse productie van hernieuwbare energie uit te breiden en meer energie te besparen, gezamenlijk in Europa en Oekraïne, in plaats van onredelijke pijplijnprojecten te ondersteunen.
De beste buffer tegen de fossiele energieoorlogen, ongeacht wie ze aanzet, is de consequente implementatie van de overgang naar hernieuwbare energiebronnen.
Door Claudia Kemfert, hoofd van de afdeling Energie, transport en milieu aan het Duitse Instituut voor Economisch Onderzoek (DIW Berlijn) en hoogleraar energie en duurzaamheid aan de Hertie School of Governance te Berlijn.
Add Comment